De Russische staat en cultuur werd gevormd in de moeilijkste omstandigheden. Door berekeningen van de Russische historicus V.O. Klyuchevsky heeft Rusland gedurende 234 jaar (1228-1462) 160 externe oorlogen gevoerd. In de XVI eeuw was Rusland 43 jaar lang in oorlog met het Pools-Litouwse Gemenebest, de Livoniaanse Orde en Zweden, niet een jaar lang zonder de strijd tegen de Tataarse Mongolen te onderbreken. In de XVII eeuw vocht Rusland 48 jaar lang, in de XVIII eeuw - 56 jaar. In het algemeen was de toestand van de wereld voor Rusland eerder een uitzondering en was oorlog een wrede regel. Rusland, dat door het lot op de grens van twee continenten werd geplaatst, bedekte Europa als een schild tegen de invasie van wilde Tatar-Mongolse hordes en kreeg in dankbaarheid van het land klappen in de rug. Het verdedigen of aanvallen van Rusland als geheel was op dat moment een eerlijke en onvermijdelijke strijd aan het voeren: het had geen andere keuze. Als het land wilde leven en zich ontwikkelen, moest het zijn recht op leven en ontwikkeling in de loop van vijf eeuwen met een mes bewijzen aan zijn buren.